Και ναι λοιπόν διαδικτυακέ μου φίλε,
επιτρέπεται να αντιγράψεις κείμενα αυτού του blog,
αρκεί να κάνεις σαφή αναφορά στη πηγή:

didaskw.blogspot.com

Καλό διάβασμα...

Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009

Φυσική - Διδασκαλία με κινούμενα σχέδια (II)

Συνεχίζοντας μια πρόσφατη δημοσίευση σχετικά με τη χρήση κινουμένων σχεδίων στη διδασκαλία της φυσικής, για σήμερα προτείνουμε...

α) για τη διδασκαλία του μεγέθους "έργο":



β) για τη διδασκαλία του μεγέθους "μάζα":



γ) για το φλέγον ζήτημα "βάρος Vs μάζα"




ΥΓ. Και για να μη ξεχνιόμαστε, βρίσκουμε στην ελληνική γλώσσα αυτά τα τρία βιντεάκια, επειδή κάτι τύποι σαν το δαιμόνιο Βασίλη αφιερώσαν τον απαραίτητο χρόνο για τη μεταγλώττιση τους...

buzz it!

Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009

Διαβάσαμε και σας προτείνουμε...


Αυτόν το καιρό διαβάζω το βιβλίο "Τα τέσσερα στοιχεία",
της Ρεμπέκα Ρουπ,
από τις συμπαθείς εκδόσεις ΑΒΓΟ.

Μια πολύ ευχάριστη έκπληξη, αφού σχεδόν στη τύχη αποφάσισα να το αγοράσω!

Μέσα στις σελίδες του, ένα συνεχόμενο πήγαινε-έλα σε ένα σωρό πεδία γνώσης. Με όχημα άλλοτε την επιστήμη, άλλοτε τις παραδόσεις, άλλοτε την τέχνη ή τη θρησκεία, η διαδρομή μέσα από τους σταθμούς "Νερό", "Φωτιά", "Γη", "Αέρας" είναι πραγματικά όμορφη.

Από την πλευρά τωρα του εκπαιδευτικού των φυσικών επιστημών, μιλάμε για μια σούπερ δεξαμενή εμπνευσμένων και πρωτότυπων ιδεών για τις διδασκαλίες μας.
Ιδιαίτερα χρήσιμη για τους φίλους της διαθεματικότητας, μεταξύ άλλων...

Ρίξτε του μια ματιά την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε βιβλιοπωλείο. Αξίζει.

buzz it!

Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 2009

Φυσική - Διδασκαλία με κινούμενα σχέδια

Αρκετά παλιότερα είχα κάνει μια αναφορά στη χρήση κινουμένων σχεδίων στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών.

Πρόσφατα λοιπόν έφτασε στο Inbox μου ένα παλιό αλλά καλό βιντεάκι, ιδιαίτερα χρήσιμο κατά τη γνώμη μου για τη διδασκαλία του φαινομένου "αδράνεια".

Τρόμαξα λίγο στην αρχή με την επίθεση εννοιών, αλλά γρήγορα με κέρδισε.



Ξεχωρίζω την εύστοχη "μετάφραση" της αδράνειας σε "τεμπελιά" και τον χειρισμό του θέματος με ανάλογο ευρηματικό τρόπο. Και φυσικά μου άρεσε η παρακάτω μετασχηματισμένη διατύπωση του νόμου της αδράνειας:



Τα του Καίσαρος να του τα δώσουμε. Τον υποτιτλισμό στο βίντεο έκανε ο αγαπητός Βασίλης Γαργανουράκης. Θαυμάσια δουλειά, man που σημαίνει ότι περιμένουμε κι άλλα!

buzz it!

Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου 2009

Η διδακτική του φυλετικού διαχωρισμού

Πρόσφατα συνάντησα παλιούς μου μαθητές.

Τους ξέφυγαν κάποια σχολιάκια για κάποιον αλβανό.

Το μόνο που πρόλαβα να σκεφτώ είναι ότι κάποιος, κάπου, κάπως έχει κάνει ένα σημαντικό λάθος. Μπορεί να ήμουν κι εγώ αυτός

Στο tvxs.gr αξίζει να δεις ένα ντοκυμαντέρ σχετικά με τη διδασκαλία των φυλετικών διακρίσεων αν η δημοσίευση για τη διδακτική του επιταχυντή σωματιδίων δικαιούταν να πάρει θετικά σχόλια, αυτή η διδακτική πρόταση πρέπει να πάρει Νόμπελ.

Αντιγράφω από τη σχετική περιγραφή:

"Μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1968, η Jane Elliott πήγε να διδάξει στο δημοτικό της πόλης της στην Άιοβα, όπου κατοικούσαν μόνο λευκοί. Χώρισε τους μαθητές της σε δύο ομάδες, εκείνους με γαλάζια μάτια κι εκείνους με καφέ μάτια, και αποφάσισε να τους δώσει ένα γερό μάθημα κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το ντοκιμαντέρ αυτό παρουσιάζει την ιστορία εκείνου του μαθήματος, τη μακροχρόνια επιρροή του στα παιδιά και τη δύναμή του που κράτησε τριάντα ολόκληρα χρόνια."

buzz it!

Τρίτη 10 Φεβρουαρίου 2009

The science of love!

Να είσαι εκεί!

Στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στο 387 της Συγγρού (δηλαδή εδώ), το απόγευμα της μέρας των ερωτευμένων

Εννοεί Kυριακή 15/2 στις 6.30 το απόγευμα

Ο λόγος;

The science of love - Η επιστήμη της αγάπης

Μια εκδήλωση που διοργανώνεται από το Βρετανικό Συμβούλιο και βάζει τους επιστήμονες 'μπροστά', να μιλήσουν για ένα από τα θέματα που νομίζεις ότι αποφεύγουν...

Περισσότερες πληροφορίες και το απαραίτητο κλείσιμο θέσης στο τηλέφωνο 210 369 2342

Έλα!

Και κοίτα μην αργήσεις: το σόου ανοίγει με xrysostomo και ραδιενεργές εξυπνάδες...

buzz it!

Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου 2009

ΑΣΕΠ Φυσικών 2009 – Ειδική διδακτική: Απόψε η αποψούλα μας...

Την πρώτη μέρα του Φεβρουαρίου που διανύουμε πρωί πρωί κυριακάτικα, πάνω από δύο χιλιάδες συνάδελφοι του κλάδου των φυσικών (ΠΕ04.01) κλήθηκαν από το φοβερό και τρομερό αλλά πάνω από όλα Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού να καταθέσουν τις δικές τους διδακτικές προτάσεις όσον αφορά δύο σενάρια με αρκετά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.

Σκοπός της δημοσίευσης αυτής είναι να πει κι ο xrysostomos την αποψούλα του.

Ας ξεκαθαρίσει όμως ότι θα περιοριστεί στο πρώτο ερώτημα (λειτουργία επιταχυντή σωματιδίων). Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι το βλέπει ως λιγότερο τετριμμένο από το δεύτερο (σύνθεση και ανάλυση του φωτός) και άρα ίσως προσφέρει περισσότερα γράφοντας για αυτό. Η ανεπίσημη δικαιολογία είναι ότι θέλει σε καμιά ώρα να βγει βολτούλα για καφέ.

Για να δούμε. Πρώτα από όλα το σενάριο:

«Πρόσφατα δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα στην έναρξη των πειραμάτων που θα διεξαχθούν στον επιταχυντή LHC στο CERN στη Γενεύη. Κάποιοι από τους μαθητές σας της Γ΄ Λυκείου τεχνολογικής κατεύθυνσης παρακολούθησαν με ενδιαφέρον αυτή τη δημοσιότητα από τα μέσα ενημέρωσης και τους κινήθηκε η περιέργεια και το ενδιαφέρον για το πώς λειτουργεί ένας επιταχυντής σωματιδίων. Σας κάνουν τη σχετική ερώτηση στην αρχή της ώρας διδασκαλίας του μαθήματος Φυσικής και αποφασίζετε να αφιερώσετε το μάθημα (1 διδακτική ώρα) για να τους εξηγήσετε τη λειτουργία ενός επιταχυντή φορτισμένων σωματιδίων (όπως είναι τα πρωτόνια και τα ηλεκτρόνια), συνδέοντας και συσχετίζοντάς τη με τις απλές γνώσεις Φυσικής που έχουν ήδη οι μαθητές σας (π.χ., κίνηση φορτίων σε ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, θερμιονική εκπομπή, υπεραγωγιμότητα σε χαμηλές θερμοκρασίες κ.λπ.)»

Λοιπόν. Έχουμε κέφια και λέμε:

Πρόκειται για το θέμα που μας άρεσε. Όχι τόσο λόγω αντικειμένου, αλλά κυρίως λόγω της συμπαθέστατης φράσης: «Σας κάνουν τη σχετική ερώτηση στην αρχή της ώρας διδασκαλίας».

Το σενάριο είναι σαφές. Η ερώτηση γίνεται μέσα στο πεντάλεπτο της μικροβαβούρας που επικρατεί μετά την επιστροφή από το διάλειμμα, δείχνει ένα κραυγαλέο ενδιαφέρον από την πλευρά των μαθητών, ενώ ταυτόχρονα δεν αφήνει πολλά περιθώρια προετοιμασίας στον εκπαιδευτικό.

Το στοίχημα είναι ωραίο. Οι θεατρικοί καλλιτέχνες το λένε ‘αυτοσχεδιασμό’. Οι υπερβολικοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι μόνο αυτό είναι τέχνη…

Μάλιστα, η όποια ‘απάντηση’ του εκπαιδευτικού θα πρέπει να δοθεί με τη χρήση των διδακτικών μέσων μιας τυπικής τάξης λυκείου του ελληνικού σήμερα: κιμωλίες, μαυροπίνακας, άντε και χαρτιά και στιλό. Και πολλά σου είναι...

Εκτός από αυτοσχεδιασμό λοιπόν, έχουμε να κάνουμε και με -τηρουμένων των αναλογιών- ‘παντομίμα’...

Το στοίχημα είναι σούπερ.

Η πρότασή μας:

Το ενδιαφέρον των μαθητών είναι τουλάχιστον αρχικά δεδομένο. Η προσπάθεια του εκπαιδευτικού θα πρέπει να είναι να το συντηρήσει. Και για να πετύχει κάτι τέτοιο, θα πρέπει αφενός μεν να αποφύγει ωσάν ο διάολος το λιβάνι τα μακροσκελή κομμάτια μονολόγου, αφετέρου δε να ζητήσει από τους μαθητές να κάνουν κάτι. Όχι δηλαδή ‘να πουν’.

Θεωρούμε δηλαδή ως αρκετά ‘αδύναμες’ τις διδακτικές προτάσεις του τύπου «τους περιγράφει τη δομή ενός επιταχυντή», και ίσως λιγότερο αλλά και πάλι ‘αδύναμες’ τις προτάσεις τύπου «τους ζητά να αναφέρουν τι γνωρίζουν/θυμούνται σχετικά με την κίνηση σωματιδίων μέσα σε ηλεκτρικό/μαγνητικό πεδίο».

Οι μαθητές δεν χρειάζεται να ακούσουν, στην προκειμένη περίπτωση ούτε καν να πουν.
Οι μαθητές χρειάζεται να κάνουν.

Η απάντηση του εκπαιδευτικού θα μπορούσε να είναι: «Ωραία, ο καλύτερος τρόπος για να μάθουμε πώς λειτουργεί ένας επιταχυντής σωματιδίων, είναι να φτιάξουμε έναν».

Και προφανώς, να συμπληρώσει: «Αφού όμως ούτε τα μέσα έχουμε, αλλά ούτε και τον απαραίτητο χρόνο, μπορούμε να σχεδιάσουμε πώς θα φτιάχναμε έναν επιταχυντή».

Η τάξη λοιπόν χωρίζεται σε ομάδες και κάθε ομάδα έχει μια ‘αποστολή’.

Οι αποστολές είναι τουλάχιστον:

-Σχεδιάστε ένα μηχάνημα που θα μπορεί
να ‘γεννήσει’ σωματίδια

-Σχεδιάστε ένα μηχάνημα που θα μπορεί
να επιταχύνει σωματίδια

-Σχεδιάστε ένα μηχάνημα που θα μπορεί
να ‘κουμαντάρει’ σωματίδια

-Σχεδιάστε ένα μηχάνημα που θα μπορεί
να ανιχνεύσει σωματίδια


Οι μαθητές επιλέγουν ποια αποστολή θέλουν να εκτελέσουν και το παιχνίδι ξεκινά.

Ο εκπαιδευτικός κόβει βόλτες, βάζει ερωτήματα και τσιγκλά μυαλά («Ηλεκτρικό πεδίο; Και αυτό πώς θα το φτιάξουμε δηλαδή;»). Το πολύ πολύ να πει και καμιά ατάκα του τύπου «Τάκη γιατί δεν βοηθάς; Τόσους πολλούς επιταχυντές έχεις φτιάξει και πλέον έχεις βαρεθεί;»

Αλλά μέχρι εκεί. Την πολλή δουλειά τη βγάζουν οι μαθητές.

Ακολουθεί η ‘σούμα’. Μία μία οι ομάδες στέλνουν νόμιμο εκπρόσωπο στον πίνακα της τάξης και προσθέτουν το ‘κομμάτι’ τους στο συνολικό κατασκεύασμα «Ο επιταχυντής του Γ4». Ακολουθεί σχολιασμός, προτάσεις πιθανών εναλλακτικών λύσεων, συμπλήρωση των ήδη υπαρχόντων και τα συναφή.

Σημαντικό. Ο εκπαιδευτικός ας βάλει νερό στο κρασί του και ας μην προσπαθεί να κατευθύνει τα σχέδια των μαθητών προς την ‘πραγματικότητα’ του επιταχυντή του CERN.

Κάθε πρόταση είναι δεκτή, αρκεί να ‘δουλεύει’: Ο επιταχυντής του Γ4 μπορεί να προκύψει ευθύγραμμος, κυκλικός ή με καμιά πορεία που θυμίζει ψυχολογία εφήβου. Μπορεί να ανιχνεύει σωματίδια με θάλαμο νέφους, με θάλαμο φυσαλλίδων ή φωτογραφικών πλακών. Μπορεί να παράγει ηλεκτρόνια με θερμιονική εκπομπή ή με εκπομπή ψυχρής καθόδου. Τα ενδεχόμενα είναι πολλά και αυτό μας αρέσει.

Το σημαντικό δεν είναι τι θα προκύψει. Το σημαντικό είναι ο επιταχυντής να παραμείνει «του Γ4».

Στη συνέχεια φυσικά, η αλήθεια του LHC του CERN μπορεί να εκφραστεί από τα στόμα του νεοδιόριστου αφού έχει τόση όρεξη εκπαιδευτικού. Όχι φυσικά ως «αυτός είναι ο τρόπος», αλλά ως «έτσι επέλεξαν οι άλλοι».

Το προτεινόμενο μενού έχει δεύτερο πιάτο ‘δραστηριότητα’.

Ο εκπαιδευτικός σχεδιάζει στο κομμάτι του πίνακα που έχει απομείνει ένα υποθετικό αποτέλεσμα πειράματος: Οι τροχιές διαφορετικών σωματιδίων που προέκυψαν από την πολυαναμενόμενη κρούση, όπως αυτές φαίνονται στο μηχανισμό ‘ανίχνευσης’.

Οι μαθητές καλούνται να ‘ανακρίνουν’ το σχέδιο και να εντοπίσουν στοιχεία ‘διαφορετικότητας’ σωματιδίων.

Μετά τις σχετικές απαντήσεις, ο εκπαιδευτικός μπορεί να βάλει πλώρη και για το περίφημο σωματίδιο Higgs: «Και τί κάνουμε στην περίπτωση που εντοπίσουμε τροχιά που δεν αντιστοιχεί σε γνωστή μάζα και φορτίο σωματιδίου…;», «Και τί σημαίνει αναζητούμε ένα σωματίδιο που δεν το έχει 'δει' κανείς…;»

Κριτήρια επιτυχίας της διδασκαλίας (βλέπε κεφάλαιο ‘αξιολόγηση’), αντλούνται από τη συμμετοχή των μαθητών στις συζητήσεις (σύγκριση με επιταχυντή του CERN, αναζήτηση σωματιδίου Higgs).

Κλείνοντας, ορισμένα σχόλια:

1) Το γεγονός ότι η «σχετική ερώτηση στην αρχή του μαθήματος» έπιασε απροετοίμαστο τον εκπαιδευτικό, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να παραμείνει απροετοίμαστος και την επόμενη φορά. Στοιχειώδεις κανόνες δημιουργίας καλού κλίματος στη τάξη επιβάλλουν, μεταξύ άλλων, την ανταπόκριση του εκπαιδευτικού στα ερωτήματα των παιδιών. Η επιστροφή του εκπαιδευτικού στο επόμενο μάθημα με σχετικό υλικό (φωτογραφίες, σχέδια ή κάτι άλλο πες και συ ρε καμιά ιδέα) στοιχηματίζω πως θα κερδίσει κβάντα ενθουσιασμού για μάθηση.

2) Η επιλογή «οι μαθητές να κάνουν», δεν βασίζεται μόνο στις προτάσεις που μιλούν για ‘ενεργητική μάθηση’ ή για ‘μαθητοκεντρική μέθοδο’, τις οποίες μπορείς να βρεις μέχρι και στις πιο μπερδεμένες αναφορές στα βιβλία που ξεμύτησαν στην αγορά για τις ανάγκες του ΑΣΕΠ…

Βασίζεται και στην άποψη που λέει ότι η αγνοημένη πλευρά της φυσικής, η πλευρά της πράξης, θα πρέπει να έχει περισσότερη από την συμπαράσταση μας. Στη χώρα της αφαίρεσης, με τις επαρχίες των εννοιών και των φυσικών νόμων, έχουμε ταξιδέψει πολλές φορές. Και έχουμε μάθει να διαβάζουμε τους χάρτες αρκετά καλά. Η χώρα των φαινομένων, η τίγκα στις επαρχίες των τεχνικών προβλημάτων, ας γίνεται συχνότερα ο προορισμός μας.

3) Ακόμη μία απαίτηση από την πλευρά της επιστημολογίας. Οι φυσικές επιστήμες ακολουθούν διαδικασίες συναίνεσης: Οι επιστήμονες προτείνουν, συζητούν, διαφωνούν και ενίοτε αποφασίζουν. Το πρότυπο του μοναχικού επιστήμονα που προχωρά την επιστήμη μόνος του, βρήκε τον τελευταίο του εκπρόσωπο στο συμπαθή Αλβέρτο και από τότε έχουν περάσει εκατό χρόνια. Και το παράδειγμα του CERN δείχνει πολύ καλά αυτό που προσπαθεί να ‘πει’ η διδακτική πρόταση που καταθέσαμε: μια μεγάλη ποικιλία από επιστήμονες και τεχνικοί διαφόρων ειδικοτήτων, συνεργάζονται και εκτελούν Το Πείραμα. Ο χωρισμός σε ομάδες «γέννησης», «κουμανταρίσματος» και «ανίχνευσης» σωματιδίων, είναι πέρα για πέρα αληθινός και στην πραγματικότητα του CERN. Στην πραγματικότητα δηλαδή της επιστήμης.

4) Ορισμένοι συνάδελφοι εκφράζουν ενστάσεις, όσον αφορά την αναφορά στο φαινόμενο "υπεραγωγιμότητα". Αν δεν κάνω λάθος, όντως η υπεραγωγιμότητα δεν συμπεριλαμβάνεται στη σχολική ύλη, σε καμία τάξη του ελληνικού σχολείου. Δεν το θεωρώ όμως και τόσο σημαντικό, όταν το ζητούμενο είναι να δείξεις πώς προτείνεις να διδαχθεί. Αν βέβαια το εν λόγω φαινόμενο δεν υπήρχε στην "ύλη" του γνωστικού αντικειμένου για τους υποψηφίους, θα είχα διαφορετική άποψη. Επίσης, σχετικά με τον τρόπο που εκφράζεται: «Υπεραγωγιμότητα σε χαμηλές θερμοκρασίες». Παίζει δηλαδή υπεραγωγιμότητα και σε ψηλές;

buzz it!

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009

ΑΣΕΠ εκπαιδευτικών: τα θέματα του κλάδου ΠΕ04

Για τους βιαστικούς αυτού του πλανήτη, ιδού τα θέματα στο γνωστικό αντικείμενο του κλάδου των φυσικών επιστημών
Μίλα ελληνικά ρε! Πες του κλάδου ΠΕ04!

Για τους περισσότερο υπομονετικούς,
σύντομα και τα σχόλια μας...
και φυσικά τα θέματα στη διδακτική των φυσικών επιστημών,
όπου έχουμε να βγάλουμε τρελά γούστα! Stay tuned



Λοιπόν: Για τους φυσικούς, για τους χημικούς, για τους γεωλόγους και τους βιολόγους.

Δεν θα πω καλή επιτυχία σε όλους, γιατί έτσι όπως είναι αυτός ο διαγωνισμός, ακούγεται κάπως ουτοπικό...

Καλή επιτυχία σε όσους γουστάρουν να διδάσκουν

buzz it!

Τα δημοφιλεστερα μαθηματα