Σήμερα μιλάμε για wikipedia! Θυμήσου, παίζει και το ελληνικό "βικιπαίδεια".
Μάλλον θα ξεκινήσω με πληροφορίες που ήδη γνωρίζεις, αλλά ας πούμε ότι κάνουμε μια μικρή εισαγωγή -στη συνέχεια θα μπούμε σε καλύτερες διαδρομές...
Καταρχήν μιλάμε για μια εγκυκλοπαίδεια. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα που αναφέρεται στην ελληνική της εκδοχή, η Wikipedia είναι μια
"εγκυκλοπαίδεια ελεύθερου περιεχομένου. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον, ότι το περιεχόμενό της μπορεί να διαμορφωθεί ελεύθερα από τον οποιονδήποτε, σύμφωνα πάντα με την πολιτική της, και δεύτερον ότι το περιεχόμενό της είναι ελεύθερο για κάθε χρήση, ακόμα και εμπορική, αρκεί να διανέμεται σύμφωνα με την Άδεια GFDL."
[Η άδεια GFDL είναι μία άδεια χρήσης που έχει δημιουργηθεί από το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την GFDL -αλλά και τις απαντήσεις σε άλλα σχετικά με τη Βικιπαίδεια ερωτήματα- μπορείς να βρεις εδώ].
Αν πάλι δεν είσαι από τους ιδιαίτερα "βιαστικούς" ταξιδιώτες της μπλογκόσφαιρας, μπορείς να ρίξεις μια ματιά σε αυτή την powerpoint παρουσίαση. Πρόκειται για μια αρκετά σέξυ [!] παρουσίαση, στην οποία δίνονται ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες για την αγαπημένη μου εγκυκλοπαίδεια - NPOV!
Βέβαια, κάτι για το οποίο δύσκολα θα πληροφορηθείς από τις περισσότερες περιγραφές που αναφέρονται στη Βικιπαίδεια, είναι το αίσθημα της κοινότητας που έχουν διαμορφώσει μεταξύ τους οι φοβεροί και τρομεροί "Βικιπαιδιστές".
Έχοντας περάσει στο παρελθόν ουκ ολίγες βραδιές τριγυρνώντας στις ιστοσελίδες της ελληνικής εκδοχής, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι αυτό το αίσθημα είναι δυνατό. Μέσα από κοινές προσπάθειες, συχνές διαφωνίες και αόρατους εχθρούς, αλλά και με μια υποβόσκουσα διάθεση για χαβαλέ, τα παιδιά που δραστηριοποιούνται στη Βικιπαίδεια γρήγορα μπορούν να σε βάλουν στην αγκαλιά τους.
Ο κοινός στόχος της διαμόρφωσης (αλλά και της προστασίας) του υλικού της εγκυκλοπαίδειας, είναι ένας κρίκος που συνδέει πολλούς. Και ετερόκλητους...
Δεν είναι όμως η wikipedia απλά και μόνο ένα εργαλείο συνδιαμόρφωσης (εγκυκλοπαιδικών) κειμένων. Ας κάνουμε στη κουβέντα μας ένα βήμα ακόμη έχει φάση να μαθαίνεις.
Θα μπούμε σε χωράφια της επιστημολογίας, λέγοντας ότι η wikipedia αντανακλά και μια εικόνα περί επιστημονικής γνώσης. Προτείνει δηλαδή μια νοοτροπία απάντησης σε ερωτήματα όπως "τί είναι αυτό που ονομάζουμε επιστημονική γνώση;" και "πώς εξελίσσεται;".
Και αυτό που αναδεικνύει το παράδειγμα της wikipedia είναι ότι, όπως οι χρήστες της επί 24ώρου βάσεως, έτσι και οι επιστήμονες για να προχωρήσουν την επιστημονική γνώση συζητούν.
Κακά τα ψέμματα. Οι επιστήμονες,
εκτός από το να διατυπώνουν υποθέσεις,
εκτός από το να πραγματοποιούν πειράματα
εκτός από το να βγάζουν συμπεράσματα
ή εκτός από το να ανακοινώνουν τις απόψεις τους
οι επιστήμονες συζητούν.
Με πρώτο και κύριο "πεδίο δράσης" φυσικά, τα επιστημονικά συνέδρια. Σαν να λέμε εκεί που "μαζεύονται" οι επιστήμονες και, είτε μέσα στα αμφιθέατρα είτε γύρω από τους μπουφέδες, διαφωνούν, συμφωνούν, ξαναδιαφωνούν, επιχειρηματολογούν και ξανα-επιχειρηματολογούν,
και εν τέλει συναινούν.
Και τώρα θα μου πεις: Και τί σημαίνουν δηλαδή όλα αυτά για έναν εκπαιδευτικό;
Σημαίνουν συνάδελφε ότι αν μας ενδιαφέρει ώστε η εικόνα για την επιστήμη, που αναπόφευκτα "περνάμε" στους μαθητές μέσα από τη διδασκαλία μας, να συμπεριλαμβάνει και στοιχεία κοινωνικής κατασκευής της γνώσης αν με άλλα λόγια μας ενδιαφέρει να ξεφύγουμε από το πρότυπο του μοναχικού επιστήμονα που είναι κλεισμένος στο εργαστήριο η επίσημη άποψη του blog είναι ότι η βικιπαίδεια θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα χρήσιμο εργαλείο.
Πρώτα από όλα, και μόνο η περιγραφή του πρότζεκτ "wikipedia" και της νοοτροπίας που το συνοδεύει, θα μπορούσε με τις κατάλληλες δόσεις συναισθηματισμού θα πρότεινα να είναι μια καλή εισαγωγή σε μια νοοτροπία περί γνώσης που όχι απλά αναγνωρίζει κοινωνικές παραμέτρους στην εξέλιξή της, αλλά τις απαιτεί για την επιβίωση της.
Από την άλλη, ειδικά αν αναφερόμαστε σε μαθητικό πληθυσμό που διαθέτει μια εξοικείωση με το δίκτυο -πράγμα εύκολο τον τελευταίο καιρό- θα μπορούσαμε να κατευθυνθούμε προς περισσότερο "παρεμβατικές" δραστηριότητες. Θα μπορούμε, ας πούμε, να οργανώσουμε τους μαθητές μας σε ένα "project συγγραφής" στη Βικιπαίδεια: Γιατί δηλαδή δεν έχουμε ακόμη δοκιμάσει να συμπληρώσουμε άρθρα της Βικιπαίδεια που σχετίζονται με το μάθημά μας;
[Και δεν μιλάμε και για κανέναν Γολγοθά από πλευράς επιπέδου, έτσι; Στη σχετική ιστοσελίδα, μπορεί να δει κανείς ότι στα άρθρα της φυσικής που χρειάζονται επέκταση συμπεριλαμβάνονται και κάποια που μπορούν σχετικά εύκολα να διαμορφωθούν από μαθητές Γυμνασίου. Τέτοια είναι πχ. τα "κίνηση", "γραμμάριο" ή "σταθερά ελατηρίου"].
Και φυσικά δεν υπάρχει λόγος να περιοριστεί κανείς στα λημέρια της Βικιπαίδεια. Όλες οι ιστοσελίδες που βασίζονται σε πρόγραμμα wiki είναι ένα χρήσιμο εργαλείο.
Δεν μπορώ, για παράδειγμα, να σκεφτώ κάποιον καλύτερο τρόπο ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να κάνουν μια πραγματικά ομαδική εργασία. Τα wikis είναι κατασκευασμένα για να ευνοούν τη συνδιαμόρφωση υλικού! Και φυσικά είναι σχετικά εύκολο, όσοι έχουν δουλέψει με ομαδικές εργασίες στην τάξη να θυμηθούν το πόσο δύσκολα στέκεται αυτό το "πραγματικά" δίπλα στο "ομαδική εργασία". Από την άλλη, όσοι έχουν γράψει στη Βικιπαίδεια μπορούν γρήγορα να διαβεβαιώσουν ότι παίζει συνεχώς "τριβή" επιχειρημάτων και απόψεων...
Τελειώνοντας και αν σε πρόλαβα πριν παρατήσεις το διάβασμα, σημείωσε ότι ο τρόπος που λειτουργεί ένα wiki είναι απλός και πώς μπορεί κανείς εύκολα να κατασκευάσει ένα wiki για να στήσει πάνω του κάποιες ομαδικές εργασίες. Ρίξε αν θες μια ματιά στο παρακάτω βίντεο της σειράς commoncraft, που με πολύ απλά λόγια περιγράφει τα wikis και θα με θυμηθείς:
ΥΓ. Αφορμή και πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία αυτής της δημοσίευσης αποτέλεσε μια δημοσίευση περί wikipedia στο blog ενός καλωδιωμένου δάσκαλου.Update (11/11).. Για να μη λέτε ότι αυτό το blog γράφει λόγια του αέρα: Σχεδόν κατά τύχη, εντόπισα και επιχειρήματα από τη βιβλιογραφία της διδακτικής φυσικών επιστημών που δείχνουν να υποστηρίζουν τη θέση μου για χρήση της wikipedia στη διδασκαλία. Αναφέρομαι στο βιβλίο
"What children bring to light: A constructivist perspective on children's learning on science" (Shapiro B., 1994, Teachers College Press, New York). Ένα απο τα συμπεράσματα είναι ότι οι μαθητές που εκτιμούν ότι επιτρέπεται να
αξιολογούν την επιστημονική γνώση και έτσι αντιλαμβάνονται την προσωπική τους μάθηση σαν μια διαδικασία στην οποία μπορούν και οι ίδιοι να συνεισφέρουν, έχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα.